De Productie en het Proces
Het stomen van de bladeren
De productie van Japanse thee onderscheidt zich van andere theeculturen door het gebruik van stoom om de bladeren te verwerken. Kort na de oogst worden de theebladeren gestoomd, wat helpt om oxidatie te voorkomen. Dit is een van de belangrijkste factoren die Japanse thee haar karakteristieke frisse, groene kleur en smaak geeft. Het stoomproces varieert afhankelijk van de gewenste theesoort. Zo wordt Sencha meestal korter gestoomd, wat resulteert in een lichtere en helderdere smaak, terwijl Fukamushi Sencha langer wordt gestoomd voor een diepere, sterkere smaak.
Het stomen van de bladeren is cruciaal om de delicate smaken van de thee te behouden. Oxidatie, het proces waarbij bladeren donkerder worden en hun smaak veranderen, wordt hiermee tegengehouden. Dit is anders dan bij andere theesoorten zoals oolong of zwarte thee, waarbij oxidatie juist een belangrijk onderdeel is van het productieproces. Dankzij het stomen kan Japanse groene thee zijn unieke gezondheidsvoordelen behouden, zoals de hoge concentratie antioxidanten en catechinen, die bekend staan om hun ziektebestrijdende eigenschappen.
Na het stomen worden de bladeren zorgvuldig gerold en gedroogd. Dit proces zorgt ervoor dat de theebladeren hun vorm behouden en dat er geen vocht achterblijft. Het rollen gebeurt meestal met de hand, vooral bij de productie van hoogwaardige theesoorten zoals Gyokuro en Matcha. Dit handmatige proces geeft de bladeren een specifieke vorm en helpt om de oliën en smaken gelijkmatig te verdelen, wat uiteindelijk bijdraagt aan de complexe smaakprofielen van de thee.
Schaduw versus zonlicht
Een ander belangrijk element in het productieproces van Japanse thee is de blootstelling van de theestruiken aan zonlicht of schaduw. De meeste Japanse theesoorten, zoals Sencha, worden geteeld in de volle zon. Dit bevordert de productie van catechinen, die de thee zijn bittere smaak geven en bijdragen aan de gezondheidsvoordelen. Echter, voor andere varianten zoals Gyokuro en Matcha, worden de theestruiken enkele weken voor de oogst afgeschermd van direct zonlicht. Dit proces staat bekend als ‘schaduwteelt’.
Schaduwteelt zorgt ervoor dat de theeplanten minder licht opnemen, wat resulteert in een lager gehalte aan catechinen en een hoger gehalte aan aminozuren, met name L-theanine. Dit aminozuur is verantwoordelijk voor de zoete, umami-smaak van Gyokuro en Matcha. Bovendien helpt het bij het verminderen van de bitterheid en zorgt het voor een rijkere, zachtere smaak. De bladeren die in de schaduw zijn gekweekt, zijn vaak donkerder groen en bevatten meer chlorofyl, wat bijdraagt aan hun voedingswaarde.
De afwisseling tussen zon- en schaduwteelt maakt het mogelijk om verschillende smaakprofielen te creëren binnen de Japanse theesoorten. Thee uit de zon, zoals Sencha, biedt een frisse en levendige smaak met een lichte bitterheid, terwijl schaduwgeteelde theeën, zoals Gyokuro, een zoetere, zachtere smaak hebben. Deze technieken zijn door de jaren heen verfijnd en hebben Japan in staat gesteld om een breed scala aan smaken te ontwikkelen, allemaal met unieke gezondheidsvoordelen en culturele betekenis.
Oogstmethoden
Het oogsten van Japanse thee gebeurt meestal in drie tot vier fasen gedurende het jaar, afhankelijk van de regio en de theesoort. De eerste oogst, bekend als Ichibancha, vindt plaats in de lente en wordt beschouwd als de meest waardevolle oogst. De bladeren die tijdens deze eerste oogst worden geplukt, zijn jong en bevatten de hoogste concentratie voedingsstoffen, wat zorgt voor de beste kwaliteit thee. Thee van deze oogst, vooral Sencha en Gyokuro, wordt zeer gewaardeerd vanwege zijn delicate smaak en hoge gehalte aan antioxidanten.
Na de eerste oogst volgen de tweede en derde oogst, Nibancha en Sanbancha, meestal in de zomer en vroege herfst. Deze oogsten leveren thee van een iets lagere kwaliteit, maar worden vaak gebruikt voor dagelijkse consumptie of voor het maken van goedkopere theesoorten zoals Bancha. De bladeren die in deze periodes worden geoogst, zijn dikker en bevatten minder aminozuren en meer catechinen, wat resulteert in een sterkere, meer bittere smaak.
Handmatig oogsten is gebruikelijk voor hoogwaardige thee, zoals Gyokuro en Matcha, waar precisie en zorg vereist zijn om de beste bladeren te selecteren. Voor massaproductie worden machines ingezet, vooral in regio’s zoals Shizuoka, die verantwoordelijk is voor een groot deel van de Japanse theeproductie. Hoewel machinaal oogsten efficiënter is, vermindert het de finesse van de selectie, waardoor de kwaliteit van de thee enigszins kan afnemen.
Regionale verschillen in productie
Japan kent verschillende theeregio’s, elk met hun eigen unieke productieprocessen en smaakprofielen. De bekendste regio’s zijn Shizuoka, Uji in Kyoto, en Kagoshima. Shizuoka, dat goed is voor ongeveer 40% van de theeproductie in Japan, staat bekend om zijn hoogwaardige Sencha en Fukamushi Sencha. De vulkanische grond en de nevelige bergomstandigheden zorgen voor uitstekende groeiomstandigheden, wat resulteert in thee met een diepe, rijke smaak.
Uji, gelegen in de buurt van Kyoto, wordt beschouwd als de bakermat van Japanse thee en staat vooral bekend om zijn Gyokuro en Matcha. De theemeesters in Uji gebruiken eeuwenoude technieken om deze delicate theesoorten te produceren, met bijzondere aandacht voor schaduwteelt en handmatige verwerking. Uji-thee staat wereldwijd bekend om zijn hoge kwaliteit en wordt vaak gezien als de standaard voor Japanse thee.
Kagoshima, in het zuiden van Japan, heeft een warmer klimaat en produceert een groot aantal theesoorten, waaronder Sencha, Bancha en Kamairicha. Het milde klimaat zorgt voor een langere groeiperiode, waardoor de thee uit Kagoshima een uniek smaakprofiel heeft dat verschilt van thee uit de koelere noordelijke regio’s. Deze regionale verschillen dragen bij aan de diversiteit van Japanse thee, wat het land een rijke variëteit aan smaken en aroma’s biedt.
Biologische en traditionele methoden
In de afgelopen jaren is er een groeiende vraag naar biologische thee in Japan, met name vanwege de toenemende zorgen over pesticiden en milieu-impact. Veel boeren schakelen over op biologische landbouwmethoden, waarbij geen synthetische chemicaliën worden gebruikt. Deze methoden vereisen meer handmatig werk en zorg, maar resulteren in thee van hoge kwaliteit die zowel milieuvriendelijk als gezond is.
Naast biologische landbouw houden veel theeproducenten vast aan traditionele productiemethoden, waarbij vakmanschap en precisie voorop staan. Theemeesters die deze methoden volgen, gebruiken vaak oude technieken zoals het handmatig rollen van de bladeren en het zorgvuldig controleren van de stoom- en droogprocessen. Deze ambachtelijke methoden worden vaak gebruikt voor de productie van de meest exclusieve theesoorten, zoals Gyokuro en hoogwaardige Matcha.
De combinatie van moderne biologische methoden en traditionele vakmanschap zorgt ervoor dat Japanse thee zowel met respect voor het milieu als met aandacht voor kwaliteit wordt geproduceerd. Dit sluit aan bij de bredere filosofie van de Japanse theecultuur, waarin harmonie met de natuur en zorgvuldige verwerking van groot belang zijn.